TEATER ZAMAN ROM

Kebudayaan Greek telah berkembang di beberapa bahagian Negara Semenanjung Itali sebelum Zaman Kegemilangan Kebudayaan Drama Athen. Mereka lebih berminat terhadap kesusasteraan dan kesenian dan Berjaya dalam bidang tersebut berbanding dengan kerjaya dalam bidang praktikal. Masyarakat ini mempunyai kelebihan dalam mengadaptasikan idea-idea daripada kebudayaan yang sedia ada dan mengubahnya kepada budaya yang sesuai dengan Roman.

Semasa Iskandar Zulkarnain membina empayar Greek, budaya Roman mula bercampur-aduk dan apabila empayar Iskandar Zulkarnain mula berpecah, Rome berpindah ke daerah sebelah kiri di Barat. Teater dan drama mula wujud pada 240 s.m di republik Rome.Masalah utama pengajian teater Rome adalah mereka mempunyai pengetahuan mengenai pementasan tetapi kurang mendalami teater kerana teater diperbuat dengan kayu dan tidak tahan lama dan apabila mereka mendalami ilmu teater, mereka kurang berpengetahuan mengenai pementasan.

Walau bagaimana pun Rom terkenal dengan pencapaian praktikalnya seperti undang-undang,kejuruteraan dan ketenteraan.pencapaian tersebut lebih bersifat realistic daripada Greece. Di sebalik pemikiran mereka yang tinggi,Rom lebih berfokuskan kepada komedi dan hiburan popular yang lain yang mana standing dengan filem,rancangan televisyen dan konsert-konsert yang ada pada hari ini.

PERBEZAAN TEATER ROM DAN GREEK

Konteks teater Rom menyerupai teater Greek dalam pelbagai aspek namun masih terdapat perbezaannya. Rom sebenarnya amat berminat terhadap peningalan kebudayaan Greek yang dianggap sebagai kazanah negara. Antara aspek yang membezakan teater Rom dengan teater Greek, teater Rom bertujuan untuk perayaan keagamaan dan hiburan semata-mata. Dimana adanya pertunjukan binatang yang telah mahir dilatih oleh manusia, perlawanan antara binatang dengan binatang, manusia dengan manusia dengan mengunakan kuda, tinju profisional dan juga perlawanan antara binatang dengan manusia, berlaku banyak kekejaman dan pertumpahan darah. Berbeza dengan teater Greek tujuannya lebih kepada atau festivel keagamaan dilakukan khusus untuk memuja Tuhan Dionysus.

Selain itu cara persembahan juga berbeza teater Rom dengan teater Greek. Walaupun teater Rom berasaskan daripada pengaruh Greek tetapi teater Rom mengutamakan sentuhan asli dimana iaitu berkisar tentang kebudayaan dan nilai hidup mereka seharian. Teater Greek hanya lebih kepada persembahan keagamaan.
Dari aspek pentas, pentas yang digunakan oleh Rom mempunyai ruang atau halaman orkestra separuh bulatan mempunyai latar belakang pentas yang baik dan cantik bumbung di bina di atas pentas dan tempat duduk penonton bersambung dengan pentas. Rom juga pertunjukan perlawanan di laut, tasik sebagai pentas. contohnya di timur tengah tasik Fucine Rom. penggunaan pentas bagi Greek berbeza dengan Rom dimana bulatan orkestra adalah penuh dan berhadapan dengan penonton.

Latar belakang pentas dibina daripada kayu dan tidak mempunyai bumbung. Tempat duduk penonton juga tidak bersambungan dengan pentas.Drama tragedi lebih kepada cara komander memainkan lakonan berakhir dengan kematian, seorang bangsawan yang menghadapi kesusahan,watak hero yang menghadapi pertempuran menuntut pembebasan dan ada unsur pengadilan dari Tuhan. Drama tragedi di Rom menitikberatkan soal kekejaman dimana pertarungan menentukan hidup atau mati mengunakan alat-alat tajam tikam-menikam antara satu dengan yang lain dan ada yang membunuh diri. Contohnya pertarungan Gladator. Drama tragedi di Greek tidak melibatkan kekejaman seperti mana yang berlaku di Rom.

Selain itu Rom dan juga Greek masing-masing mempunyai drama berbentuk komedi, menurut Aristotel komedi ialah diambil daripada drama yang mempunyai persoalan asas kebangsaan dan menimbulkan perasaan ketawa kepada penonton. komedi di Rom peranan korus dihalang tetapi iringan muzik telah banyak ditambah seperti seruling. Komedi di Greek pula peranan korus digunakan, memerlukan empat puluh dua orang korus. Sebenarnya komedi di Rom diambil daripada komedi Greek telah disesuaikan dan di modenkan di Rom menjadikan drama komedi terus kekal. Rom telah mensesuaikan muzik dan adanya tayangan dipertunjukan. Komedi Rom juga tidak menyentu tentang isu-isu dan isu politik tetapi berkaitan dengan kehidupan seharian di dalam rumah tangga dan kehidupan tempatan. Jalinan cerita atau plot dan motive adalah kabur dan sukar untuk difahami oleh ponunton. watak komedi yang terkenal ialah “clever slave” dimana ia merupakan orang yang merancang dan pemimpin kumpulan dalam menghadapi kesulitan. Jarang sekali wanita di atas pentas, untuk penglibatan wanita adalah sangat sedikit. Drama komedi Rom yang popiler ialah The Menaechim yang ditulis oleh Titus Maccius Plautus.

Teater Rom pelakonnya mengunakan topeng supaya kelihatan jelas dan topeng yang digunakan dapat menghasilkan suara yang kuat di bahagian mulut. Begitu juga Greek mengunakan topeng, reaksi ekspresi muka topeng mengembarkan watak yang baik dan sebaliknya. Selain itu, pada zaman plautus Terence suda ada kompeni atau syarikat teater yang berfungsi sebagai mempermudahkan persembahan dilakukan dan bertanggungjawab mencari skrip, menyediakan pelakon,kostum, muzik dan sebagainya. Setiap syarikat akan diberi bayaran dan imbuhan kepada produksi yang mendapat sambutan yang ramai. Hal ini bahawa kerajaan Rom membantu membiayai kegiatan aktiviti teater. Teater di ilhamkan oleh ROM dari Greek ketika Rom menakluki Greek 100 tahun kemudian gaya seni Greek diubah suai dan diseseuaikan yang mana ianya dapat mencerminkan nilai bubaya Rom.

CIRI-CIRI TEATER ROM


Terdapat dua konsep penting yang popular pada zaman kegemilangan teater Rom. Pada zaman teater Rom, watak-watak pada masa itu berusaha menghidupakan konsep tragedi dan konsep komedi untuk menarik perhatian penonton. Ciri ini jelas membuktikan yang teater pada zaman Rom sangat berbeza dengan zaman Greek kerana tiada unsur ketuhanan dan dilihat lebih kepada hiburan dan mengubah pemikiran penonton supaya menerima perubahan peredaran zaman. Konsep tragedi adalah berperanan penting supaya jiwa audien terpengaruh dengan dengan ‘ending’ yang dipersembahakan dalam teater .

Ciri teater zaman Rom seterusnya ialah dipersembahkan dengan gaya semulajadi, mudah dan secara langsung di atas pentas. Penonton yang menyaksikan persembahan ini sangat terpesona kerana gayanya bagaikan ‘natural’ ataupun betul-betul berlaku pada masa tersebut.

Kebanyakan tema-tema teater pada zaman Rom ialah banyak berhubungkait dengan nilai dan budaya masyarakat Rom sendiri. Contohnya, peperangan yang pernah terjadi pada masyarakat Rom mendorong mereka mempersembahkan teater yang berunsurkan kekejaman dan berlaku pembunuhan diri. Teater ini terdapat pada teater tragedi Seneca. Ciri tragedi ini juga banyak menunjukkan konfik yang berlaku antara wira dengan musuh. Dari segi komedinya pula teater zaman Rom mewujudkan peranan chorus dihilangkan disertakan dengan alunan muzik berunsurkan kesedihan.

Dari segi seni bina tempat persembahan teater zaman Rom ialah mempunyai pentas yang ditutupi dengan bumbung untuk melindungi penonton daripada hujan dan panas. Dalam teater ini juga menunjukan kemahiran tamadun Rom pada masa itu yang berjaya membuat satu sistem penghawa dingin udara yang tradisional dan mempunyai kipas yang besar. Tempat duduk penonton yang menyaksikan persembahan ini pula telah dibina masyarakat pada zaman tersebut secara menaik seperti stadium. Hal ini, memudahkan penonton melihat dengan jelas setiap gerak dan cara lakonan watak-watak yang membuat persembahan tragedi dan komedi. Bagi golongan elit pula, mereka disediakan tempat duduk khas iaitu duduk berhampiran dengan okestra ataupun ruang khas yang dibina di atas pentas. Kedudukan mereka ini dapat menunjukan status mereka lebih tinggi dan disediakan tempat yang istimewa untuk melihat persembahan teater .

Kostium dan topeng yang digunakan oleh pelakon-pelakon pada zaman Rom tidak jauh bezanya dengan zaman Greek. Pada zaman Rom, pemakaian topeng juga masih digunakan. Aksesori terakhir yang digunakan pelakon untuk membuat persembahan ialah mereka menggunakan kasut tinggi. Selain itu, teater pada zaman Rom juga amat mementingkan nilai seni binanya. Contohnya, mereka mampu mencipta sistem saliran yang begitu canggih. Mereka mampu membuat suasana perperangan dilaut yang sebenar.

TOKOH-TOKOH TEATER ZAMAN ROM

1. TITUS MACCIUS PLAUTUS (PLAUTUS)

Plautus merupakan salah seorang pelukis komik yang terkenal pada zamannya. Beliau lahir pada tahun 254 S.M dan meninggal dunia pada tahun 184 S.M. Menurut salah seorang daripada pengkritik Rom iaitu Cicero, Plautus merupakan seorang yang berbudi bahasa, berbakat besar dan merupakan seorang yang periang dan kelakar. Kebanyakkan skrip yang dihasilkan oleh beliau, hanyalah bertujuan untuk menghiburkan penduduk Rom seperti karya beliau yang bertajuk Pantomim. Pantomim amat diminati oleh penduduk Rom. Pada zaman moden, banyak karya beliau telah diadaptasi dan menjadi sangat popular. Karya beliau berhubung kait dengan nyanyian dan tarian yang digabungkan dengan perwatakan dan plot dari Greek New Comedy. Karya komedi yang beliau hasilkan tidak menggunakan chorus dan tidak membincangkan tentang politik sezaman atau isu sosial (sama seperti Greek New Comedy). Beliau banyak menghasilkan karya yang bertemakan kisah cinta yang penuh dengan penderitaan. Dalam pertunjukan skrip beliau juga menyerupai musik komedi moden kerana ia mempunyai dialog yang sangat baik ketika dinyanyikan. Plautus telah menghasilkan lebih lebih daripada 100 buah karya yang mendapat pengiktirafan tetapi hanya 45 daripadanya sahaja yang dapat diselamatkan. Antara contoh-contoh karya beliau ialah The Braggart Worrior, Pot of Gold, Pseudolus, The Captives, dan The Menaechmi. Dalam semua skrip yang telah beliau hasilkan, sejumlah 20 masih wujud dan digunakan sebagai contoh oleh penulis drama dari Renaissance.

2. PUBLIUS TERENTIUS AFER (TERENCE)

Selepas Plautus, penulis komik yang penting ialah Terence. Terence telah lahir pada tahun 185 S.M dan meninggal dunia pada tahun 159 S.M. Kehidupan Terence tidak sama dengan Plautus kerana Terence mempunyai kehidupan yang penuh dramatis. Beliau dilahirkan di Carthage dan dibawa ke Rom sebagai hamba abdi. Melalui namanya amat jelas beliau merupakan orang Afrika berkulit hitam. Walaupun menempuh hidup yang sukar, Terence ternyata mempunyai bakat dan kelebihan yang tersendiri. Bakat beliau dalam penulisan drama menyebabkan beliau mampu menjadi salah seorang penulis drama dalam teater Barat. Karya Terence lebih menerangkan tentang gambaran sifat atau perwatakan, manakala bahasa dan dialog yang beliau gunakan juga lebih tersusun dan berhati-hati. Beliau pernah dituduh menciplak komedi Greek. Beliau tidak menafikan tuduhan tersebut dan mengatakan bahawa beliau akan terus melakukan pekara tersebut lagi. Sebenarnya, mengadaptasi komedi Greek sudah menjadi kebiasaan kepada kepada penulis yang lain termasuklah Plautus. Hal ini juga menjadi kebiasaan Terence iaitu dengan menggabungkan elemen plot dari dua skrip Greek dan kemudiannya menghasilkan satu karya yang baru. Karya Terence menunjukan bahawa komedinya mengandungi sifat lucu yang tidak ketara. Plotnya juga dibentuk lebih berhati-hati daripada Plautus. Beliau biasanya menggunakan dua plot, menempatkan dua perwatakan dalam situasi romantik yang sama dan reaksi mereka yang berbeza. Plot drama yang dihasilkan oleh Terence adalah lebih rumit berbanding plot yang dihasilkan oleh Plautus kerana gaya yang digunakan adalah agak berbeza iaitu melebihkan kesusateraan dan mengurangkan unsur tokok tambah. Antara karya Terence yang terkenal ialah Andria, Mother-in-Law, Self-Tormentor, Eunuch, Phormio dan The Brothers.

3.LUCIUS ANNAEUS SENECA (SENECA)

Seneca dilahirkan pada tahun 4 S.M dan meninggal dunia pada tahun 65 S.M. Beliau merupakan seorang ketua penulis drama tragedy Rom. Walaupun tiada bukti yang mutlak mengenai identitinya, namun beliau pernah berkhidmat sebagai tutor kepada pemerintah Nero. Sebagai penulis, beliau merupakan seorang yang tabah dan bersedahana dalam berfalsafah dan tenang menerima apa juga yang berlaku. Beliau dilahirkan di Cordova, Sepanyol dan kemudiannya dihantar ke Rom pada usianya yang masih muda. Beliau menerokai falsafah nombor termasuk asas dalam vegetarian sebelum bemulanya penulisan dan kerjayanya dalam bidang politik. Sembilan skrip telah dihasilkan oleh Seneca ialah The Trojan Women, Medea, Oedipus, Phaedra, Thyestes, Hercules on Oeta, The Mad Hercules, The Phoenician Women dan Agamemon. Agamemon merupakan contoh Roman tragedy yang terus wujud dan masih kekal hingga ke hari ini. Semua skrip yang beliau hasilkan adalah berasaskan kepada mitos Greek. Skrip dan plot beliau mempunyi persamaan dengan Greek serta menggunakan chorus. Tetapi tragedi yang beliau hasilkan agak berbeza sedikit. Chorus yang beliau gunakan tidak perlu kepada aksi yang dramatik seperti penulis drama Greek. Beliau lebih menitikberatkan sesuatu yang menunjukan kekejaman ketika menikam, peperangan, dan bunuh diri kerana beliau mementingkan kekuatan emosi pelakon. Skripnya juga dilihat sebagai karya yang sangat melodramatik. Namun, perkembangan drama tragedi di Itali, Perancis, England, dan German telah menyebabkan drama Seneca tidak lagi dipersembahkan.

4.QUINTUS HORATIUS FLACCUS (HORACE)

Horace juga merupakan salah seorang tokoh drama Rom yang terkenal. Beliau lahir pada tahun 65 S.M dan kemudiannya meninggal dunia pada tahun 8 S.M. Beliau merupakan seorang penyajak. Beliau sangat terkenal dengan lirik sajaknya iaitu The Satires dan The Epodes serta Ars Poetica ( The Art of Poetry ). The Art of Poetry berkaitan dengan piawaian dan prosedur yang harus dipatuhi dalam penulisan sajak dengan komedi dan tragedy dijadikan sebagai rujukan khas. Horace dilahirkan di Venusia. Beliau ke Rom sewaktu pemerintahan Augustus dan mendapat sebuah tempat perlindungan tentera kerajaan dan di situlah beliau mula menulis dan menghasilkan karya. Beliau juga menggunakan bahasa yang sesuai untuk menarik perhatian golongan pemerintah. Karya beliau lebih menitikberatkan ketertipan Renaissance. Pada asasnya ketertipan ini bermaksud bahasa dan aksi perwatakannyamestilah ideal dan sifatnya bersesuaian dengan umur, jantina, status sosial, dan tahap emosi. Beliau mahukan supaya penulis lain mengelakan perasaan yang melampau dan berusaha untuk menghasilkan karya yang bersifat benar. Sebarang pekara yang terlalu menyakitkan hati atau menakjubkan ( fantastikal ) harus disimpan di belakang.

KEJATUHAN DAN KEMEROSOTAN TEATER ROM

Penyebaran agama Kristian ke dalam empayar Rom, merupakan unsur penting yang menyebabkan kejatuhan Teater zaman Rom. Teater pada zaman Rom lebih bersifat pemujaaan kepada dewa-dewi, berbeza dengan ajaran Kristian yang mempunyai prinsip Keesaan Tuhan dan lebih kepada konsep kerohanaian. Golongan gereja juga tidak mengiktiraf teater Rom terutamanya persembahan yang melibatkan unsur seks, keganasan dan pertumpahan darah seperti pertandingan Gladiator, petarungan binatang, pertandingan pertempuran laut dan perlumbaan kereta kuda. Persembahan ini disebut sebagai Mime atau hiburan parateatrikal Rome. Apabila Empayar Rom mengalami kejatuhan, Golongan Gereja semakin berkuasa dan telah melupuskan kebanyakan aktiviti-aktiviti teater yang berbentuk keganasan dan berunsur seks berkenaan.
Kejatuhan Empayar Rom turut menjadi faktor penting yang menyebabkan kejatuhan teater Rom. Empayar Rom menjadi terlalu besar dan sukar ditadbir secara efektif. Pentadbirannya terbahagi kepada pentadbiran timur dan barat. Bahagian Barat menjadikan Rom sebagai pusat pentadbiran manaka dibahagian Timur diwujudkan sebuah Bandar baru iaitu Constantinople, yang ditadbir oleh Maharaja Constantine. Apabila Maharaja Constantine berpindah ke Constantinople, ramai penduduk Rom berpindah mengikutinya dan Constantinople berkembang pesat dan maju manakala Rom semakin merosot pengaruhnya. Hal ini memberi impak terhadap teater Rom yang semakin tidak mendapat sambutan dan kekurangan audiens, malah ada dramatis-dramatis dan Kompeni-Kompeni teater yang berpindah ke Constantinople sekaligus menyebabkan kekurangan produksi yang dipersembahkan di Rom. Kerajaan Rom juga mengurangkan pembiayaan kepada produksi-produksi teater serta mengurangkan penganjuran festival-festival yang berkaitan bagi menstabilkan ekonomi Rom. Ini menyebabkan Dramatis-dramatis dan kompeni-kompeni teater ini menjadi kurang berminat untuk menyertai aktiviti-aktiviti yang di anjurkan kerajaan Rom dan berpindah ke bahagian timur iaitu Constantinople yang semakin berkembang maju.
Pada pertengahan abad ke-6,Empayar Rom di Barat semakin merosot dan tidak tersusun. Rom di bahagian Roman barat telah dikuasai oleh golongan gereja Kristian. Pihak Gereja tidak menggalakkan persembahan teater, maka kesannya ialah berakhirnya aktivit-aktiviti teater secara terurus dan formal di Roman Barat.Ironinya,di zaman medieval golongan gereja telah mempergunakan teater sebagai salah satu media untuk menyebarkan agama Kristian.
Dengan keruntuhan empayar Rom, teater Rom turut menghilang mengikutinya. Namun ianya kembali semula pada zaman Renaissance, dimana para cendekiawan pada zaman itu telah mengkaji dan mempelajari teori dan persembahan teater pada zaman Rom sekaligus memastikan legasi Rom dalam pentas teater dunia.